Монгол улсын боловсролын зорилгыг үнэт зүйлсийн үүднээс шинжлэх нь: 2002, 2023 оны боловсролын хуулиудын жишээн дээр
DOI :
https://doi.org/10.56380/mjer.si.2024.12Түлхүүр үгс :
Боловсролын хууль, зорилго, зарчим, язгуур үнэт зүйл, тунхагХураангуй
Монгол хүний хүмүүжил төлөвшил нь эртнээс өөрийн гэсэн онцлогтой үндэсний үнэт зүйл болсон төр ёс, түүх соёл, сургалт хүмүүжлийн философид суурилж ирсэн бөгөөд энэ байдал өнгөрсөн зууны эхний хагасаас аажмаар алдагдаж эхэлсэн ба сүүлийн 30 гаруй жилийн хугацаанд илүү тодоор илрэх болсон.
Эрх зүйн баримт бичгүүдэд үндэстний үнэт зүйлсийн тогтолцоо алдагдсаны нэг жишээ бол боловсролын хууль дахь зорилгын асуудал юм. Боловсролын хуулийн зорилго бол улс орны хөгжлийг тодорхойлогч хойч үеийн маань дүр байдаг учраас шинэ хуулийн зорилго, үнэт зүйлсийн баримжааг өмнөх хуулийн зорилготой харьцуулж үзэх нь улс орны ирээдүйн хөгжлийг урьдчилан тодорхойлоход чухал үүрэгтэй гэж үзлээ. Тиймээс энэхүү судалгаанд Боловсролын тухай хууль (2002), Бага, дунд боловсролын тухай хууль болон 2023 онд шинээр батлагдаж, одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Боловсролын ерөнхий хууль, Сургуулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын тухай хуульд зорилгыг тодорхойлсон заалтуудыг судалсан. Дээрх хуулиудын зорилгыг тодорхойлсон заалтуудын харьцуулсан шинжилгээний үр дүнгээс харвал хуулийн заалтад орсон категоруудыг үнэт зүйлс (язгуур) ба гэрээ тунхаг, зарчим гэж 2 ангилж болох ба эдгээр нь манай хуулийн зорилгод хэр хэмжээтэй агуулагдаж байгааг харьцуулав.
Бодлого судлалын хүрээнд үнэт зүйлс туссан байдлыг Юнескогийн тогтвортой хөгжлийн боловсролын аргачлалд баримжаалан тооцоолсон. Харьцуулсан агуулгын шинжилгээний үр дүнгээс үзэхэд боловсролын хуулиудын зорилгод (2002/2023) хүн төрөлхтний нийтлэг үнэт зүйлс, тунхгуудыг түлхүү тусгасан байх ба мөн үндэсний, язгуур үнэт зүйлсийг уг хуульд тусгах хэрэгцээ шаардлага байгааг илрүүлэв.
Хандалтын Статистик
Ном зүй
Баттулга, Ч. (2013). Боловсролын зорилгыг тодорхойлох асуудалд. Боловсрол судлал сэтгүүл, 9 (97), 8-12
Бренхард, Нагел. (2017). Боловсрол дахь бодлогын сонголт. Орчин үеийн боловсролын бодлого, менежмент, Олон улсын эрдэм шинжилгээний хурлын эмхтгэл, 1, 23-31.
Бэгз, Н. (2017). Монголын боловсрол судлалын шинэ парадигм. Улаанбаатар: Соёмбо Принтинг.
Мөнхжаргал, Д. (2021). Боловсролын хуулийн амин шүншиг. Нээлттэй сургууль сонин, МУБИС, 11 (244), х.5
Мөнх-Эрдэнэ, Л. (2018). Тэргүүнгүй төр. Улаанбаатар: Степпе паблишинг.
Пүрэв, О. (2021). Монголын боловсрол, сургалтыг хүмүүншүүлэх онол, арга зүй. Улаанбаатар: Мөнхийн үсэг.
Сүхболд, Б., Жадамба, Б., Алтангоо, О. (2021). Үнэт зүйлийг нэг ертөнцийн хандлагын үүднээс шинжихүй. Улаанбаатар: МУБИС хэвлэх үйлдвэр.
Фрэнсис Фукуяама, (2020). Танигдахуй: Нэр төрийн хэрэгцээ ба гомдлын улс төр. (Орч:Д. Баярхүү). Улаанбаатар: Нерко паблишинг.
Хавх, Н. (2006). Буддын сурган сэтгэл судлал, хүмүүжлийн гүн ухаан. Улаанбаатар: Битпресс.
Хэрлэн, Б., Түдэв, Ш., Санжмятав, Ч. (2017). Монголчуудын үнэт зүйлсийг Шварцийн аргачлалаар тодорхойлсон нь. Улаанбаатар: Мөнхийн үсэг.
Чулуунцэцэг, Э. (2019). Монгол улсын бүрэн дунд боловсролын зорилго, уламжлал, шинэчлэл: Эрх зүйн баримт бичгийн шинжилгээ. Лавай сэтгүүл, 15(22), 95-100.
Бага дунд боловсролын тухай хууль 2002 (Монгол улс). https://legalinfo.mn/mn/detail/72
Монгол Улсын боловсролын тухай хууль 2002. (Монгол Улс) https://legalinfo.mn/mn/detail/9020
Монгол Улсын боловсролын ерөнхий хууль, 2023 (Монгол Улс), https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16759958962301
Суруулийн өмнөх болон ерөнхий боловсролын тухай хууль, 2023. (Монгол Улс). https://legalinfo.mn/mn/detail?lawId=16759959012931
Энхтүвшин, Ж. (2022). Боловсролын парадигм: Онол ба практик. Боловсролын тулгамдсан асуудал, шийдэл, ЭШХ-ын эмхэтгэл, 7, 103-112.
Дождикова, Р. Н. К вопросу об аксиологических основаниях обыденного познания //Вопросы философии. 2021. Т. № 2. С. 33-42.
Tittler, M.V., Lannin, D.G., Han, S., & Lukas J. Wolf. Why personal values matter: values, colorblindness, and social justice action orientation. Curr Psychol 41, 5075–5087. https://doi.org/10.1007/s12144-020-01006-6
Eidle, W. (1993). Values, Education and Self-Esteem. Education, 113 (4), 661-671.
Sundaresan Shobha, Nandakumar Kala, Value Education towards Empowerment of Youth-A Holistic Approach, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 172(2015),192-199. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.354.
Parra, S. (2013). Exploring the Incorporation of Values for Sustainable Entrepreneurship Teaching/Learning. Journal of Technology Management & Innovation, 8(1), 11–20.
https://doi.org/10.4067/S0718-27242013000100002
Kelum A. A. Gamage., D.M.S.C.P.K. Dehideniya., & Sakunthala Y. Ekanayake. (2021). The Role of Personal Values in Learning Approaches and Student Achievements. Behavioral Sciences. 11(7):102. doi:
https://doi.org/10.3390/bs11070102
Mariette Bengtsson, (2016). How to plan and perform a qualitative study using contenr analysis. NursingPlus
Open volume2, 2016, Pages 8-14
https://doi.org/10.1016/j.npls.2016.01.001
International Breau of Education, (1980). Studies and surveys in comparative education. Pub: UNESCO. p.10
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000046829
Sigurdsson, J. A., Beich, A., & Stavdal, A. (2020). Our core values will endure. Scandinavian Journal of Primary Health Care,38(4), 363–366.doi: https://doi.org/10.1080/02813432.2020.1842676
Choi, Moon-Hyoung. (2009). The Concept of God in the Idea of Hongik ingan
The Review of Korean Studies. (12), 177-196
https://api.semanticscholar.org/CorpusID:147640938
Mckeown, Rosalyn., Hopkins, А., Rizzi, R., & Chrystal bridge, M. (2002). Education for sustainable development toolkit. Energy, Environment and Resources Center. Pub: UNESCO, p.10-23 https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000152453
Shinichi Yamanaka & Suzuki, K.H. (2020). Japanese Education Reform Towards Twenty-
First Century Education. In: Reimers, F.M. (eds) Audacious Education Purposes. Springer, Cham.
