Ерөнхий боловсролын химийн сургалтын хөтөлбөрийн хөгжлийн түүхэн тойм
DOI :
https://doi.org/10.56380/v27.1.2Түлхүүр үгс :
Ерөнхий боловсрол, Химийн сургалт, Сургалтын хөтөлбөр, Түүхийн үечлэл, Өөрчлөлт, шинэчлэлХураангуй
Бид асар хурдтай хувьсан өөрчлөгдөж байгаа, нэгдмэл бас нийлмэл нийгэмд амьдарч байгаа энэ цаг үед байгалийн ухаан (хими)-ы хэл, соёл, бичиг үсэг эзэмших нь нийгэмтэй харьцдаг бүхий л насны хүмүүсийн хэрэгцээ болсон байна. Орчин үед химийн бичиг үсгийн боловсролын нэг шинэ аспект нь химийг бүтээхэд оруулсан хувь нэмэр, түүх, шинжлэх ухааны бичиг үсэгт тайлагдах тал дээр төвлөрч, химийн сургалтын бодлого бүх нийтийн хэлэлцүүлэг, зөвшилцөлд суурилсан өөрчлөлт/шинэчлэлд чиглэх хандлагатай байна. Өөрчлөлт шинэчлэлийг хийхийн тулд өнгөрсөн түүх, өнөөдрийн асуудал, бэрхшээл, сургамжаас суралцан ирээдүйн хойч үеийг бэлтгэх бодлого тодорхойлох учиртай. Бид энэхүү өгүүлэлд монгол улсад сургууль, боловсролын байгууллага өнөөгийн сонгодог хэлбэрээр хөгжөөгүй байсан 1911 оноос эдүгээ хүртэлх химийн ерөнхий боловсрол олгох сургалт, түүний хөтөлбөрийн хөгжлийн өнгөрсөн түүх, өнөөгийн төлөв байдлыг баримт бичгийн судалгааны аргаар шинжилсэн үр дүнг дараах үечлэлийн дагуу танилцуулахыг зорилоо.
- Байгалийн ухааны сургалтын эхлэл үе (1911-1930)
- Химийн сургалтын хөтөлбөрийн хөгжлийн эхлэл үе (1930-1950)
- Химийн сургалтын хөтөлбөрийн өргөсөл, гүнзгийрлийн үе (1950-1990)
- Шинэ зууны үзэл санааны шилжилтийн үе (1990-2010).
Олон улсын стандартын шилжилтийн үе (2010-2022)
Хандалтын Статистик
Ном зүй
Батцэцэг, Б. (2005). Байгалийн ухааны нэгдмэл хичээлийн киррикюлимийн агуулгад хийсэн харьцуулсан судалгааны дүнгээс. Магистрын зэрэг горилсон диплом. МУИС, Улаанбаатар.
Боловсролын үнэлгээний төв. (2016-2018). Бага, дунд боловсролын чанарын үнэлгээний тайлан. Улаанбаатар.
Боловсролын хүрээлэн. (2010-2012). Ерөнхий боловсролын 12 жилийн сургуулийн 8-12 дугаар ангийн сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөр, зөвлөмж. Улаанбаатар.
Боловсролын хүрээлэн. (2019). Сургалтын цөм хөтөлбөрийн хэрэгжилт, түүнд нөлөөлж буй зарим хүчин зүйлсийн судалгааны тайлан. Улаанбаатар.
Боловсролын хүрээлэн. (2019). Сургалтын цөм хөтөлбөрт сайжруулалт хийх ажлын хэсэг байгуулах тухай. БХ-ийн захирлын 2019 оны 03 дугаар сарын А/07 дугаар тушаал
БСШУЯ. (1999). Сургалтын арга зүй (багш нарт зориулсан гарын авлага). Улаанбаатар.
БСШУЯ., БХ., (2009). Химийн боловсролын стандартад үнэлгээ хийсэн ажлын тайлан. Улаанбаатар.
БСШУЯ. (2001). “Чанартай боловсрол-хөгжлийн баталгаа” Монголын багш нарын бага хурлын илтгэлийн эмхэтгэл. Улаанбаатар.
БСШУЯ. (2002). Бага дунд боловсролын киррикюлим болон стандартыг шинэчлэн хөгжүүлэх үзэл баримтлал. Яамны хэвлэл
БСШУЯ. (2006). Ерөнхий боловсролын сургуулийн сургуулийн талаар баримтлах бодлого. БСШУ-ы сайдын 236 дугаар тушаал. Улаанбаатар
БСШУЯ., (2012). Боловсролын чанарын шинэчлэл. Үндэсний хэлэлцүүлгийн илтгэл. сургалтын материал. Улаанбаатар.
Бэгз, Н. (2012). Орчин цагийн боловсролын тогтолцоо. Боловсролын байгууллага үүсэж хөгжсөний 90 жилийн ойн нийтлэл-илтгэл, http://www.realight.tk/2011/07/90.html. Улаанбаатар
Гэгээрүүлэх яам. (1925). Гурван жилийн сургалттай бага сургуульд мөрдөх байгалийн ухааны хичээлийн хөтөлбөр. Улаанбаатар.
Гэгээрлийн яам. (1926). 4 жилийн сургалттай бага сургуульд мөрдөх Түмэн бодис хичээлийн хөтөлбөр. Улаанбаатар.
Гэгээрлийн яам, (1963). Дунд сургуульд үзэх химийн хичээлийн хөтөлбөр, ( 8-10-р анги). БНМАУ., Улаанбаатар.
Гэгээрлийн яам. (1999). Сургалтын технологийн шинэчлэл (илтгэл, сургалтын материал). Улаанбаатар.
Дондог, С. (1972). Химийн хичээл БНМАУ-ын ЕБДС-д бие даасан хичээл болж заагдсан нь. СХУХ-ийн эрдэм шинжилгээний бүтээл. Улаанбаатар.
Жавзанхорлоо, Г. (2001). “Байгалийн шинжлэл” сургалтын агуулгыг (curriculum) боловсронгуй болгох нь. Боловсролын философийн докторын зэрэг хамгаалсан бүтээл. УБДС, Улаанбаатар.
Оюунцэцэг, Н. (1999). Сургалтын агуулгыг прагматчилах арга зүй. Сурган хүмүүжүүлэх ухааны философийн докторын зэрэг хамгаалсан бүтээл. МУИС, Улаанбаатар.
Оюунцэцэг, Н. (2019). Химийн сургалтын цөм хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг судалсан үр дүнгээс. Боловсрол судлал сэтгүүл (Монголын боловсрол судлалын холбоо), 2019/04 (152), 50-56 тал.
Өнөржаргал, Б. (2022). Монгол, Японы их дээд сургуулийн элсэлтийн шалгалтын харьцуулсан судалгаа (Химийн шалгалтын жишээн дээр). Хими-2022.Үндэсний ЭШ-ий анхдугаар бага хурал.
МАХН. (1948). Сургуулиудын сургалт хүмүүжлийн байдал ба түүнийг сайжруулах арга хэмжээний тухай. ТХ-ы тогтоол.
МАХН. (1961). ЕБС-иудыг амьдрал үйлдвэрлэлтэй холбон, сургалтын чанарыг эрс дээшлүүлэх шийдвэр. XIV их хурал. Улаанбаатар.
Монгол Улсын Засгийн газар. (2006). Монгол Улсын Боловсролыг 2006-2015 онд хөгжүүлэх Мастер төлөвлөгөө. 2006 оны 8 дугаар сарыaн 16-ны өдөр. Улаанбаатар.
СНЗ., МАХН. (1951). Дунд сургуулийн сургалтын төлөвлөгөө, сургалтын хөтөлбөр. ТХ-ы хамтарсан 289/167 тоот тогтоол. Улаанбаатар.
Стандартчилал хэмжил зүйн үндэсний төв. (1998). Монгол улсын Бага, дунд боловсролын стандарт (MNS 5001-1, 2, 3, 4:98). Улаанбаатар.
Стандарт хэмжил зүйн үндэсний төв. (2004). Монгол улсын Бага, дунд боловсрол, Химийн боловсрол (MNS 5420-17-2004). Улаанбаатар.
УИХ. (2008). Монгол Улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлого. 2008 оны 12 дугаар тогтоол. Улаанбаатар.
Hall, G. E., George, A. A., & Rutherford, W. L. (1979). Measuring Stages of Concern About the Innovation: A manual for use of the SoC Questionnaire (Report 3032). Austin: Research and Development Center for Teacher Education, the University of Texas
Hall, G. E., & Hord, S. M. (1987). Change in schools: Facilitating the process. Albany: State University of New York Press.
Hall, G. E. & Hord, S. M. (2001). Implementing Change: Patterns, Principles and Potholes. Allyn and Bacon: Needham Heights
UNESCO., IBE. (2013). Training Tools for Curriculum Development A Resource Pack. UNESCO.
