Монголын боловсролын философийн тухай зарим санаа
DOI :
https://doi.org/10.56380/v28.1.1Түлхүүр үгс :
Боловсролын философи, Монголын боловсролын философи, боловсролын зорилго, боловсролтой хүний дүр төрх, сурган хүмүүжүүлэх монгол ухаанХураангуй
Боловсролын философи нь боловсролын зорилго, хэлбэр, арга, агуулгыг судлах бөгөөд маш өргөн хүрээтэй, хувилбар парадигмтэй ухаан юм. Тийм учраас онолын аль нэг чиглэлийг ягштал баримтлах бололцоогүй бөгөөд тэдгээрийн зааг дээрээс улс, үндэстнийхээ өвөрмөц байдал, хөгжлийн төлөвийг харгалзсан боловсролын философитой болох нь зүйтэй. “Монголын боловсролын философи” нь ерөнхийдөө боловсролтой монгол хүний дүр төрх ямар байх, түүнийг хэрхэн төлөвшүүлэх тухай асуудлыг хөндөнө. Боловсролын философийн олон урсгал чиглэлийн ололт, дүгнэлт, боловсролын хөгжлийн талаарх олон улсын баримт бичиг, боловсролын судалгааны салбарт өөрийн орны хуримтлуулсан мэдлэг, туршлагад үндэслэн “үндэсний боловсролын философи” юм уу “номлол”-ыг боловсруулах боломжтой.
Монголчууд хэзээнээс нааш үр хүүхэд, залуу хойч үеэ сурган хүмүүжүүлж, амьдралд бэлтгэж ирсэн уламжлалтай, түүнийхээ философи үндэслэл нь болдог мэдлэг ухааны өв сантай байсан. Энэхүү өв сангаа бүтээлч ашиглах нь ХХI зууны монгол хүнийг төлөвшүүлэх, шинэ зууны боловсролын бодлогыг тодорхойлоход ихээхэн ач холбогдолтой юм. Энэ нь улмаар боловсролын агуулга, хөтөлбөр, арга хэрэгсэлд тусгалаа олсон байх учиртай. Монголчууд хүүхдийг аль болохоор бага наснаас нь эхлэн сургаж хүмүүжүүлэх, хөдөлмөр ажил үйлээр сургах, ухаан болоод сэтгэлд нь нөлөөлдөг тоглоом наадгайгаас эхлэн олон төрлийн арга хэрэгслийг ашигладаг, биеэр үлгэрлэдэг, багш-шавийн барилдлагыг нандигнадаг, сургах, хүмүүжүүлэх үйлийг өөр хооронд салгадаггүй зэрэг уламжлалтай байсан. Эдгээр уламжлалыг орчин үеийн агуулгаар баяжуулан хэрэглэх нь боловсролын чанарыг дээшлүүлэх, цаг үеийн шаардлагад нийцсэн мэдлэг чадвартай, зөв хүмүүжилтэй хүнийг төлөвшүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.
Монголын боловсролын зорилго нь үндсэн хуулийн оршилд тунхагласан үнэт зүйлсийг хүүхэд залууст эзэмшүүлэх, ард түмний оюун санааны нэгдмэл байдлыг буй болгох, эдийн засаг, нийгмийн салбаруудын хөгжлийн шаардлагад нийцсэн цогц чадамжтай хүнийг төлөвшүүлэхэд оршино. Монголын боловсролын философи юм уу номлолыг боловсруулахад боловсрол судлаачид, багш нар болон сонирхсон бусад талуудын яриа хэлэлцүүлгийг өрнүүлэх зорилгоор энэхүү өгүүллийг тэрлэсэн болно.
Хандалтын Статистик
Ном зүй
Бира, Ш. (2017). Монгол соёл. ЭБЭ, Дөрөвдүгээр боть, Улаанбаатар.
Бэгз, Н. (1996). Боловсролын онол, арга зүйн зарим асуудал, Улаанбаатар.
Бэгз, Н. (2001). Глобальчлалын үеийн Монгол улсын боловсролын хөгжлийн онол, арга зүйн үндсэн асуудлууд, Улаанбаатар.
Дашням, Л. (2020). Язгуураа танихуйд өчүүхэн дусал, Улаанбаатар.
Лувсандорж, Ж. (1970). Монгол ардын сурган хүмүүжүүлэх зүйн нэгэн зарчим. Сурган хүмүүжүүлэгч, №2
Самбуу, Ж. (1965). Амьдралын замналаас, Улаанбаатар.
Сүхээ, Ш. (1988). Монгол ардын сурган хүмүүжүүлэх зүйн уламжлал, дэвшлийн зарим асуудал, Улаанбаатар.
Цанжид, А. (2022). Уугуул монгол соёл, Улаанбаатар.
Чоймаа, Ш. (2011). Монгол ёс, заншил, уламжлалт ухаанаа заан сургагч нарт тус дэм, Улаанбаатар.
Эрдэнэ-Очир, Г. (1979). Монгол ардын сурган хүмүүжүүлэх зүйн уламжлалаас, Улаанбаатар.
Мандель, Б. Р. (2017). Философия образования Москва-Берлин. 2017
Халси Роджерс. (2015). Методики оценки качества работы учителей и их навыков. https://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/Event/ECA/central-asia/1%20Tools%20for%20measuring%20teacher%20performance__Halsey%20Rogers__Bishkek-RUS.pdf
Дмитрий Петров. Педагогика и психология высшей школы методика работы с понятийным аппаратом. (https://ktonanovenkogo.ru/voprosy-i-otvety/obrazovanie-chto-ehto-takoe-ego-funkcii-vidy-urovni-stupeni.html)
Педагогический глоссарий. https://ktonanovenkogo.ru/voprosy-i-otvety/obrazovanie-chto-ehto-takoe-ego-funkcii-vidy-urovni-stupeni.html
Australian Professional Standards for Teachers. (2018). Australian Institute for Teaching and School Leadership. http://www.aitsl.edu.au/docs/default-source/apst-resources/australian_professional_standard_for_teachers_final.pdf
Danielson Charlotte. (2022). The Framework for Teaching. http:// www.danielsongroup.org
Professional Standards for Teachers in England. (2007). https://www.gov.uk/government/publications/teachers-standards
Skills for the New Millenium (1999). http://www.oise.utoronto.ca/orbit/mediaed_sample.html
Red: Joanna Skibska i Justyna Wojciechowska. (2016). Wspolczesna Edukacja: Wieloplaszczyznowosc zadan. Krakow.
