Ерөнхий боловсролын төсвийн нийгмийн үр нөлөөг тооцсон судалгааны үр дүн
DOI :
https://doi.org/10.56380/mjer.v28.1.3Түлхүүр үгс :
төсвийн нийгэм, эдийн засгийн үр нөлөө, үр ашигХураангуй
Монгол улс сүүлийн жилүүдэд шинэ мэдлэгт суурилсан салбаруудыг хөгжүүлэх, нийгэм, эдийн засаг, боловсролын салбарын хөгжилд хувь нэмэр оруулах, төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого боловсруулахад ихээхэн анхаарч байна. Монгол иргэнийг бэлтгэхийн тулд чанарын олон шинэчлэлүүдийг боловсролын зорилтыг хангах санхүүжилтийн механизмтай нь уялдуулан боловсруулж, хэрэгжүүлж ирсэн байна.
Манай улсад газар зүйн онцлог, хүн ам зүйн бүтэц, боловсролын тогтолцооны өмнө тулгамдаж буй асуудал, цаашдын хэрэгцээ шаардлага зэрэг дотоод, гадаад олон хүчин зүйлийг харгалзан үзэж боловсролын салбарын төсвийг боловсруулах, төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, хянах зэрэг төсвийн процессыг иж бүрнээр нь, үр дүнтэй хэрэгжүүлэх урт хугацааны, тогтвортой бодлого, санхүүгийн удирдлага чухал байна.
Үүний зэрэгцээ тогтвортой, урт хугацааны санхүүгийн бодлогыг улс болон орон нутгийн түвшинд хэрэгжүүлэхүйц боловсролын салбарт мэргэшсэн санхүүгийн удирдлага, хүний нөөц (төрийн санхүүч, эдийн засагч, судлаач)-ийг бэлтгэх, орон нутгийн боловсролын байгууллагуудыг мэргэшсэн хүний нөөцөөр хангах асуудлыг төр бодлогоор дэмжих хэрэгцээ, шаардлага байна.
Ерөнхий боловсрол нь улсын төсвөөс санхүүждэг ба норматив зардлын жишиг тогтоох үзүүлэлтүүд нь хэд хэдэн удаа шинэчлэгдэж мэдээллийн олдоц хязгаарлагдмал байна. Бид ҮСХ, 1212.mn болон БШУЯ-ны Санхүү, хөрөнгө оруулалтын газрын дэлгэрэнгүй мэдээлэлд үндэслэсэн болно. Энд боловсролын салбар, тэр дундаа ерөнхий боловсролын төсвийн зардал, санхүүжилтийг улсын болон орон нутгийн төсвийн урсгал зардлын үзүүлэлтээр, нийгмийн үр нөлөөг макро эдийн засгийн зарим үзүүлэлтээр хэмжээсжүүлж тэдгээрийн харилцан хамаарлыг судалж, дүгнэхдээ сүүлийн 11 жилийн өгөгдөл, мэдээлэлд үндэслэн боловсруулалт хийсэн болно.
Энэхүү өгүүлэлд ерөнхий боловсролын төсөв болон нийгэм, эдийн засгийн зарим макро үзүүлэлтүүдийн харилцан хамаарлыг тодорхойлсон судалгааны үр дүнгээс танилцуулж байна.
Хандалтын Статистик
Ном зүй
Berne, R., Stiefel, L. (1994). Measuring equity at the school level: The Finance perspective. Educational Evaluation and Policy Analysis, 16-4, 405-421.
Blank, R. (2002). Evaluating Welfare Reform in the United State. Journal of Economic Literature, American Economic Association 40, p.1105-1166.
Doltan, P., Levacic, R., Vignoles, A. (2004). The economic impact of schooling resources, . Human capital over the life cycle, p.36-52.
Guthrie, J. (2006). Modern education finance. American Education Finance Association.
Hanushek, Rivkin, Taylor . (1996). Aggregation and the estimated effects of school resources. Review of Economics and Statistics, 78/4/11, p.611-627.
Odden, A. (2000). The new school finance: Providing adequacy and improving equity. Journal of Education Finance, 25/4, p.467-487.
OECD. (1998). Human Capital Investment: An International Comparison. Paris: OECD.
OECD. (2015). Compendium of Productivity Indicators
Preston, J and Green, A. (2003). The Macro-Social Benefits of Education, Training and Skills in Comparative Perspective. Centre for Reseach on the Wider Benefits of Learning. №9.
Scheerens, J. (2004). Review of school and instructional effectiveness research. Paris: UNESCO.
UNESCO . (2019). Global Education Monitoring Report 2019: Migration, displacement and education: BUILDING BRIDGES, NOT WALLS. Paris: UNESCO.
UNESCO. (2009). CONFINTEA-VI: Belem Framework for Action. Belem, Brazil: UNESCO.
UNESCO. (2009). Education Indicators Technical guidelines. UNESCO Institute for Statistics.
UNESCO. (2015). Rethinking Education. Towards a global common goods. UNESCO.
UNESCO. (2018). Quick Guide to Education Indicators for SDG 4. UNESCO, Institute for Statistics.
UNICEF. (2016). “Child-focused Public Expenditure Measurement: A Compendium of Country Initiatives”
UNICEF. (2017). “UNICEF’s Engagements in Influencing Domestic Public Finance for Children (PF4C) A Global Programme Framework”
Woodhall, M. (2004). Cost-benefit analysis in education planning. Spain: UNESCO.
АХБ. (2019). Боловсролын санхүүжилт, хөрөнгө оруулалтын тайлан.
Бандий, Р. (1995). "Боловсролын эдийн засаг" Боловсролын удирдлага онолын асуудал УБ 1995. тал 35-43
Бандий. Р (2002) "Боловсрол тэргүүлэх салбар болох ерөнхий шалгуур үзүүлэлтийг тодорхойлох нь" Монголын боловсрол судлаач эрдэмтдийн сонгомол өгүүллийн түүвэр - XX зуун. тал 77-83
Бандий.Р (2001). "Боловсролын зах зээлийн онцлог, түүний маркетингийг хөгжүүлэх асуудалд" XX зууны Монголын Боловсрол судлал тал 124-134
Батболд, Т. (2014). "Монгол Улс дахь боловсролын хөрөнгө оруулалтын өгөөжийн шинжилгээ" диссертац
Батцэцэг, С. (2022). “Ерөнхий боловсролын санхүүжилтийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх зарим асуудал" диссертац
Бэгз, Н. (2011). "Глобальчлалын үеийн Монгол улсын боловсролын хөгжлийн онол, арга зүйн үндэс асуудлууд" диссертац
Бэгз. Н., Санжаабадам. С., нар. (2018). Хүүхэд залуучуудын хөгжлийн онол, аргазүй.
ДБ. (2009). “Төсвийн зардал, санхүүгийн удирдлагын тойм судалгаа”
ДБ. (2014). “Монгол улсын боловсролын салбарт үзүүлж буй гадаадын зээл, тусламжийн чиглэл, үр дүн нөлөөллийн судалгаа”
