Монголчуудын сурган хүмүүжүүлэх ухааны уламжлал ба өнөө үе

Хураангуй

Монголчууд хэзээнээс нааш үр хүүхэд, залуу хойч үеэ сурган хүмүүжүүлж, амьдралд бэлтгэж ирсэн уламжлалтай, түүнийхээ философи үндэслэл нь болдог мэдлэг ухааны өв сантай байсан.

Уламжлалт мэдлэг ухааныг судлан ашиглах нь байгаль орчны тогтвортой байдлыг хадгалах, уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, биологийн олон янз байдлыг хамгаалах, соёлын өвийг хадгалах, ашиглах, эмчилгээний шинэ арга, эм бүтээх, гамшгийн эрсдэлийг бууруулах, улмаар энэ бүхний үр дүнд эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангахад чухал ач холбогдолтой гэдгийг хүн төрөлхтөн хүлээн зөвшөөрөх боллоо. 

     Уламжлалт мэдлэг ухаан гэдэгт мэдлэг болон түүнийг хэрэглэх арга, технологи багтаж байгаа юм. Уламжлалт мэдлэг ухаан нь олон жилийн туршлагаар шалгарсан байдаг, тухайн орон нутгийн байгаль орчны нөхцөлд нийцсэн байдаг, мөн тэр нутгийн үндэстэн, ястны соёл, зан чанарт нийцэж тохирсон байдаг, агуулгатаа тогтвортой ирээдүйг харгалзсан байдаг зэрэг онцлогтой.

Монголчуудын байгаль орчинтой харьцах, ХАА-н хэлбэртэй үйл ажиллагаа явуулах  зэрэг нь сурган хүмүүжүүлэх мэдлэг ухаантай салшгүй холбоотой байсаар иржээ. Орчин үед шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх, өнөөгийн нийгмийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд уламжлалт мэдлэг ухааны ололт, туршлагыг ашиглах нь чухал болж байна.

.   Ардын сурган хүмүүжүүлэх зүй бол ерийн нэгэн хэсэг бусаг хар ухаан биш, сургалт хүмүүжлийн ажлын зорилго, агуулга, хэрэглүүртэйгээр барахгүй, бас өөрийн онцлог, өөрийн гүн ухаан, сэтгэл судлалын үндэснээс урган гарсан тогтолцоот ухаан юм. Уламжлалт сурган хүмүүжүүлэх ухаан тодорхой зарчмуудад тулгуурладаг, сурган-сэтгэл зүйн гэж болох арга хэрэгсэлтэй байжээ. Хэрэгслийн хувьд аман сургаал айлдах, ажил үйл гүйцэтгүүлэх, тоглоом тоглуулах гэх мэт. Аргын хувьд сургамжлах, зэмлэх, урамшуулах зэргээр нөлөөллийн олон аргыг хэрэглэх. уламжлалт сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаа нь хүүхдийг хүмүүжүүлж, “хүн хийхээс” гадна, түүнийг оюун ухаан, сэтгэл хөдлөл, бие бялдрын хувьд хөгжүүлдэг байсан байна.   Монголчуудын сурган хүмүүжүүлэх ухааны өвийг философи талаас нь ойлгох гэвэл юуны өмнө нэг зүйл тодорхой ажиглагддаг. Энэ бол насанд хүрсэн хүн буюу сургалт хүмүүжлийн ажлын үр дүнд буй болсон хүн олон талын чадвартай “нэгэн цул” байх ёстой гэх үзэл юм.

     Монголчууд хүүхдээ төрсөн цагаас нь эхлэн өдөр тутам гэр бүл, нутаг нугын хүрээнд, ажил, амьдрал дунд ийнхүү сургаж хүмүүжүүлдэг байснаас гадна жинхэнэ боловсролын гэмээр сургалтын хэлбэр байсныг тэмдэглэхгүй орхиж болохгүй юм. Энэ нь бас дотроо хоёр хэлбэртэй байсны нэг нь гэрийн сургалт, нөгөө нь сургууль юм.

Сурган хүмүүжүүлэх монгол өв уламжлал нь орчин үед хүүхэд залуучуудад эзэмшүүлэхийг онцолж байгаа асуудал шийдвэрлэх чадвар, бүтээлч сэтгэлгээ, экологийн зөв хандлага, ёс суртахууны шилдэг чанарууд зэрэг чадамж болон шинжийг бүрдүүлэх чадвартай юм. Монголын боловсролын философи нь ардын сурган хүмүүжүүлэх ухааны өв, социализмын үеийн туршлага болон боловсролын өөрчлөлтийн орчин үеийн чиг хандлагыг бүтээлчээр хослуулах,  үндэсний аюулгүй байдал, хөгжил дэвшлийг онцолсон, глобал зах зээлд мэргэжилтэй хүний нөөц бэлтгэх болон дэлхийн иргэнийг төлөвшүүлэх гэсэн үзэл суртлын гурван зонхилох чиглэлийг харгалзсан байх учиртай болж байна.