Монгол хүний мөн чанарын асуудалд
DOI :
https://doi.org/10.56380/mjer.si.2024.09Түлхүүр үгс :
Хүн төрөлхтөн, Хүний мөн чанар, Хүний мөн чанарыг тодорхойлох нийтлэг шинж чанарууд, Монгол хэлХураангуй
ХХI зууны Монгол улсын боловсролын шинэчлэлд төвөгтэй боловч хэрэгжүүлэх шаардлагатай, хэрэгжүүлж болох олон чухал зорилт байгаа нь мэдээж. Тийм чухал зорилтын нэг бол монгол хүний мөн чанар, монгол хүн гэж хэн бэ гэдгийг танин мэдэж, хүнээ хөгжүүлэх оновчтой бодлого боловсруулан хэрэгжүүлэх явдал юм.
Монгол хүний мөн чанарын асуудал нь өнөөдөр монголын боловсролын хөгжлийн философийн хүрээнд судлах чухал асуудал билээ. Энэ асуудал нь өргөн агуулгатай бөгөөд манай улсад энэ асуудлыг хүн судлал, биологи, боловсрол судлал, сэтгэл судлал, хэл шинжлэл, түүх, хүн ам зүй, социологи зэрэг шинжлэх ухааны талаас тодорхой хэмжээнд судласан байна. Гэвч эдгээр шинжлэх ухаан хүний мөн чанарын тухай асуудлыг иж бүрэн цогцолбороор авч үздэггүй, хэсэгчлэн судалдаг. Харин философид хүний мөн чанарын асуудлыг харьцангуй олон талаас нь судална.
Хүн, түүний мөн чанарын асуудал нь философийн мөнхийн асуудлын нэг билээ. Философийн хүн судлал нь хүн гэж юу болох, хүний мөн чанарыг танин мэдэх онол, арга зүй юм. Хүний мөн чанар нь хүнийг хүн болгож буй, хүнд төлөвшиж тогтсон байх ёстой, хүний амьдрал үйл ажиллагаанд шийдвэрлэх нөлөөтэй, гол тодорхойлогч нийтлэг шинжүүдийг илэрхийлдэг философийн хүн судлалын үндсэн ойлголт мөн. Тэгвэл монгол хүнийг монгол хүн болгож буй, монгол хүмүүст төлөвшиж тогтсон байх ёстой, монгол хүний амьдрал, үйл ажиллагаанд шийдвэрлэх нөлөөтэй, гол тодорхойлогч, нийтлэг шинжүүд нь юу болох талаар философийн үүднээс судалсан судалгаа хомс байна.
Иймд энэхүү товчхон илтгэлдээ бид философийн хүн судлалын үзэл баримтлал болон монгол хүний асуудлаарх философич Ц.Балхаажав, Н.Хавх нарын судалгаанд тулгуурлан, монгол хүний мөн чанарын асуудлыг тодотгон тайлбарлахыг зорилго болгов. Монгол хүний мөн чанар хэмээх ойлголт монгол хүний онцлогийг тодорхойлох нийтлэг шинжүүдийн нийлбэр цогцыг илэрхийлнэ. Монгол хүний мөн чанарыг тодорхойлогч нийтлэг шинжүүд нь ухаалаг, хүнлэг, хөдөлмөрч, соёлтой, хариуцлагатай, шударга хүмүүн байхад оршино гэсэн үзэл санааг илтгэлдээ дэвшүүлсэн болно.
Хандалтын Статистик
Ном зүй
Балхаажав, Ц. (2016). Хүн алдрын гайхамшиг. Хүнийг үзэх үзлийн эрдэм шинжилгээний цуврал гурван боть. Улаанбаатар.
Балхаажав, Ц. (1993). Хүн та хэн бэ? Улаанбаатар.
Бэгз, Н. (2024). Монгол хүн гэж хэн бэ, түүний хөгжлийн философи үзэл санааг хэрхэн томьёолох вэ? - //Боловсрол судлал сэтгүүл. Vol. 204 No. 6. Улаанбаатар.
Кассирер, Э. (2016). Хүний тухай судалгаа. Хүний соёлын философийн удиртгал. Хүний тухай философи. Улаанбаатар.
Отгонбаяр, Ж. (2013). Хүний философийн зарим асуудал- Философи, эрх зүйн боловсрол. Сэтгүүл. №6. Улаанбаатар.
Хавх, Н. (2005). Монгол хүний төрх, түүний өөрчлөгдөх арга зүй – //Н.Хавх. Социологи, монголын нийгмийн гүн ухааны зарим чиглэлүүд. Улаанбаатар.
Философия: Энциклопедический словарь. (2004). Под редакцией А.А. Ивина. Москва.
